Nasturi Ayaklanması

Tarih merakımdan olsa gerek blogumdaki bir kısım yazılar gibi bu yazımda bir parçayı okurken denk geldiğim "Nasturi İsyanı" sanucu ortaya çıktı.Bende araştırdım, soruşturdum, nedir bu iş dedim ve sonucunda her zamanki gibi buldum :D

Aslında gülmeme bakmayın; zira en başta Türkiye Cumhuriyeti'ne karşı bir başkaldırı hareketi, onun yanında asıl önemini ilk olmasından alıyor.Neyin ilki?Türkiye Cumhuriyeti'nde çıkarılan hem Kürt Kökenli hem de genel isyanların ilki.

İsyan İngilizlerin, Nasturi aşiretini desteklemesiyle çıkıyor.İsyan öncesi bölgede huzursuzluklar olunca Hakkari Valisi Halil Rıfat bölgeyi teftişe gidiyor.Yolda Nasturi aşiretinin baskını sonucu esir alınıyor.Olay sırasında İl Jandarma Komutanı Binbaşı Hüseyin Bey ve 3 er şehit oluyor.İsyan böylece başlıyor.

Nasturilerin zaten sicil kötü.1. Dünya Savaşı sırasında da Osmanlı Devleti'ne karşı Rusların yanında şavaşmışlar.Şimdide İngilizlerin Musul'u alma planlarına  maşalık ediyorlar.

T.C, İngilizlerle savaşı dahi göze alarak 7. Kolordu Kumandanı Cafer Tayyar Paşa -soyadı daha sonra Eğilmez olacak- 14 Ağustos 1924'te Bakanlar Kurulu kararıyla isyanı bastırmakla görevlendiriliyor.O sırada Diyarbakır'da konuşlanmış durumda olan 7. Kolordu hemen hazırlıkları yaptı, acemi erlerinin çokluğu sebebiyle asker takviyesi yapıldı.İsyan bütün bunlar olurken Çal, Dramar, Çölemerik güneyi ve Beytülşebap'a yayılmıştı.

Kaçırılan Vali Irak'taki Umadiye Hükümeti'ne götürülürken bölgedeki etkili isimlerin araya girmesi sebebiyle kurtarılmıştır.Ancak bölgenin durumu sebebiyle Nasturi Aşireti'ne karşı saldırı yapılması karar verilmiştir.Çünkü 3000'i içerde olmak üzere 7500 Nasturi süvarisi mevcuttur.11 Eylül günü silahlı mücadele başlar.Mücadeleye bölgedeki bazı aşiretlerdende destek verilir.Özellikle isyanın bastırılması için başta Simko diye tanınan Şikak Aşireti başkanı İsmail Ağa ile çeşitli Kürt aşiretleriyle irtibat kuruldu.

İsyan sırasında Irak sınırı belli olmadığı için İngiliz uçakları istedikleri noktaya kadar ilerleyerek gözlem yapmışlardır.Bir süre sonra Türk Ordusu iler aralarında çatışmalarda başlamıştır. İzmir'den de 8 uçak getirilerek ve sınıra yığınak yapılarak İngilizlerin saldırısına karşı Musul'u işgalde hedeflenmiş; ancak bu gerçekleştirlmemiştir.

İngilizler tarafından 2 gün daha dayanın bizde Türkiye'ye savaş açacağız ve başka devletlerde yardım edecek diyerek kandırdıkları Nasturilerin çıkardığı isyan kesin olarak 28 Eylül 1924'te son bulmuştur.Az sayıda sağ kalan ve esir düşmeyen Nasturiler ise İngiliz mandası altındaki Irak'a sığınmışlardır.

Bu isyandan sonra 1925 yılında Siirt, Sason ve Silvan bölgelerinde Raçkotan ve Raman İsyanı, Hakkari bölgesinde Şemdinli İsyanı, yine Siirt bölgesinde Sason İsyanı vuku bulmuştur.Bütün bunların neticesi olarakya Şeyh Sait ayaklanması ortaya çıkmıştır.

Sonuç olarak diğer isyanların çıkmasında etkili olmuştur.İngilizlerin Musul üzerindeki planlarının açık olarak ortaya çıkarmıştır.T.C.'nin bütünlüğünü ve gücünü bir kez daha ortaya koymuştur.Dış tahriklerin Düneydoğu ve Doğu'daki etkisini gözler önüne sermiştir.

BlogmaBlogcuk hizmetidir.Kaynak göstermeden kopyalamayınız.